Uluslararası I. Garp Ocakları Sempozyumu (Çanakkale, 9-11 Ekim 2025)

Sempozyumun Amacı ve Kapsamı:

Bugün Kuzey Afrika devletlerini içine alan ve Osmanlılar döneminde “Garp Ocakları” olarak bilinen Cezayir, Tunus ve Trablusgarp (Libya) eyaletlerinin denizler üzerinden Anadolu ile çok yakından ilgisi olduğu bilinmektedir. Daha 15. yüzyılın sonlarına doğru başta Gelibolulu Kemal Reis ve Piri Reis olmak üzere ünlü denizciler bu bölgelere giderek orada yaşamaya, denizlerde ticaret ve gaza yapmaya ve böylece hakimiyet kurmaya başladı. Hemen onların akabinde ise meşhur Barbaros Kardeşler başta Oruç Reis ve kardeşleri Hayreddin Paşa ve İshak Reis öncülüğü altında Salih, Aydın ve Kurdoğlu reisler gibi nice denizciler Akdeniz’e açılarak bu ülkelere yerleştiler ve Akdeniz’de tutunma mücadelesi verdiler. Daha sonra bu bölgeler Osmanlı devlet donanmasının hakimiyeti altında yeniden yapılandı. Buralarda eyaletler kuruldu, padişahlar adına hutbeler okundu ve paralar basıldı.

Genel olarak üç yüzyıl boyunca birer Osmanlı eyaleti olarak varlığını sürdüren Cezayir, Tunus ve Trablusgarb’in askeri ve sivil yerleşimini Batı Anadolu kıyılarında kuzeyden Muğla’ya kadar, özellikle Çanakkale, Gelibolu, Balıkesir havalisinden giden gençler teşkil etti. Bu bölgeden çok ünlü denizciler yetiştiği gibi, denizci millet olan sahil kesimlerinde yaşayanlardan donanmaların leventleri yetişti. Bu denizciler sayesinde Akdeniz’de güvenli bir şekilde ticaret yapılmaya başlandı. O zamanlar bütün Ege Denizi Osmanlı hakimiyetinde olduğu için herkes serbestçe istediği gibi denizlerde dolaşabiliyordu. Adeta Cezayir’in Çanakkale’den bir farkı yoktu. Ulaşım gayet güvenli idi. Garp Ocakları eyaletleri, savaş zamanlarında ise emirleri altındaki donanmalarla Osmanlı donanmasının yardımına geliyordu.

Akdeniz’de seyrüsefer güvenliği sağlandığı için Mısır ve Kuzey Afrika üzerinden gelişen ticaret Gelibolu/Çanakkale Boğazı vasıtasıyla İstanbul’a ulaşıyordu. Kale-i Sultaniye’de bulunan gümrük görevlileri boğazdan geçen bütün ticaret gemilerini limana girmeye mecbur tutuyor ve yeterince inceledikten ve gümrük vergisini tahsil ettikten sonra geçişine izin veriyordu. Özellikle Avrupalı devletlerden İngiliz, Fransız, Hollandalı ve Venedikli tüccarlar Boğazdan geçişte ancak selametlik akçesi ödeyerek yollarına devam ediyordu.

Sempozyum, Osmanlıların Kuzey Afrika’ya ilk gelişlerinden itibaren Cezayir, Tunus ve Trablusgarb eyaletlerini oluşturmalarını ve bu üç eyaletin birlikte “Garp Ocakları” olarak tanınması sürecini, bölgede gelişen olayları, eyaletlerin yönetim şeklini ve yüzyıllar içindeki değişimini, diğer Akdeniz ülkeleri ile ilişkilerini esas alan bir araştırma sürecini başlatmaktır. Garp Ocaklarına komşu olması ve Osmanlı yönetimi ile yakın ilişkileri sebebiyle Fas da toplantı kapsamına dahil edilmiştir.

Bu sebeple Osmanlı İmparatorluğu döneminde Kuzey Afrika ve Osmanlı Akdenizi tarihinin daha iyi anlaşılması amacıyla 9-11 Ekim 2025 tarihleri arasında Çanakkale’de “Uluslararası I. Garp Ocakları” adıyla bir sempozyum düzenleneceğini bildirmekten memnuniyet duyduğumuzu belirtmek isteriz.  Garp Ocakları Sempozyumu, Piri Reis Üniversitesi/İstanbul ve Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi tarafından ortaklaşa hazırlanmaktadır.

Tarihte bu derece önemli ve hareketli olan Çanakkale bölgesinin özellikle bu sempozyuma ev sahipliği yapması özel bir anlam taşımaktadır. Düzenlenecek Garp Ocakları Sempozyumu sayesinde imparatorluğun Akdeniz’deki en uzak coğrafyası ile olan yakın ilişkileri incelenecek, şimdiye kadar bu konuda yapılmış olan araştırmalar sunulacak bildirilerle değerlendirilecektir.

Birincisi düzenlenen bu sempozyumla konunun uzmanları bir araya gelecek ve Osmanlı dönemi Garp Ocakları Tarihi, başta zengin arşiv malzemesi olmak üzere bütün bilgi kaynakları ışığında yeniden ortaya konulacak ve tartışılacaktır. Sempozyuma Türkiye’den konusunda uzman tarihçiler yanında Garp Ocakları (Cezayir, Tunus, Trablusgarp ve Fas) ülkelerinden tarihçiler ve bu konularda araştırmaları olan İspanya, Fransa ve İtalya gibi Avrupa ülkelerinden Kuzey Afrika Tarihi uzmanı tarihçiler katılacaktır.

İki senede bir yapılması düşünülen bu sempozyum serisinin gelecekte daha etkili bir sürece dönüşmesi ümit edilmektedir. Sempozyumumuz Akdeniz ve bölge tarihi ile ilgilenen meslektaşlarımız için yol gösterici olacaktır.

Uluslararası I. Garp Ocakları Sempozyumu
Bilim Kurulu